Mạn đàm bên lề series House M.D

[firefly04]

Mình thấy rằng @Bùm Bùm Chíu và @Dr. House đều có lý của mình, chỉ có điều hai người đều chưa sử dụng được những từ ngữ để diễn tả chúng một cách chính xác và mạch lạc, khiến cho bên kia vì vài dòng (không liên quan) mà dẫn tới nặng lời với nhau trong chủ đề thảo luận. Có lẽ hai người nên suy ngẫm thật kĩ những gì mình muốn gửi gắm tới cho người kia và tóm gọn lại trong những câu từ súc tích thôi, đừng lôi những chuyện không liên quan vào nữa để thành ra cãi nhau.

Nhưng đọc qua post của bạn Bùm Bùm Chíu thì mình thấy có vài lời muốn nói thế này:
- Phụ đề Việt có tiếng trên cộng đồng phim mạng tại Việt Nam là vì yêu cầu khắt khe của nó về cả mặt nội dung lẫn trình bày. Tất cả mọi người tham gia dịch phụ để đều phải hoàn thành thật tốt nhiệm vụ của mình, chứ không phải như bạn nói là biên tập có nhiệm vụ thêm bớt, chỉnh sửa tới từng dấu chấm câu, ngắt câu như bạn nói. Như bạn nói thì đó là người hầu, không phải biên tập viên. Biên tập viên giống như chuyên gia kiểm định vậy. Nó tương tự như khi bạn là đầu bếp, bạn làm món ăn và muốn đưa ra phục vụ khách thì phải đạt được yêu cầu của Cục vệ sinh an toàn thực phẩm (so sánh nào cũng khập khiếng, nhưng mình đã cố tìm việc tương đương nhất). Không thể có chuyện bạn làm một món hổ lốn rồi Chuyên viên kiểm định phải chế biến lại cho bạn. Bạn cũng đừng nghĩ làm biên tập là nhẹ nhàng. Cái đó còn tùy thuộc vào biên dịch. Nếu biên dịch là một đầu bếp tồi (đặc biệt là trong trường hợp như bạn nói, tùy tiện trong trình bày) thì ôi thôi, trắng mặt biên tập bạn ạ. Chính vì thế, bạn cứ để ý, trong forum cực ít chân QC chính thức và tất cả đều là lão làng rất tâm huyết cả. Mình đây cũng chỉ mới QC một phim thì phải, vì nó thật sự rất phiền phức (đặc biệt là trong những trường hợp vô tư như của bạn). Chỉ khi nào QCer thấy rằng bạn đạt tiêu chuẩn về cả hai mặt thì bạn mới được phê chuẩn làm Biên dịch chính thức (nick xanh) và được quyền tự do upload phụ đề lên index, còn nếu không, bạn mãi chỉ là cấp dưới, dịch xong phải đưa người khác kiểm tra rồi up hộ thôi.
Khi bạn đã chấp nhận để người khác QC cho mình, tức là bạn chấp nhận việc người ta mổ xẻ, săm soi, bới lông tìm vết và phàn nàn về phụ đề của bạn, sau đó chèn chữ Biên tập vào thành quả cuối cùng. Không ai nói bạn không được quyền phản kháng. Bạn thấy QCer sai thì bạn phản ánh lại cho người ta, có vấn đề gì đâu. Mình cãi thằng sếp mình hoài à, hầu như là thua, nhưng mình thấy có cơ hội là mình cãi nó như chém chả luôn, mà giữa hai chị em vẫn thoải mái. Đó là vì cả hai đều có điểm chung là muốn ra lò phụ đề tốt nhất theo yêu cầu. Tới khi nào hai bên thống nhất ý kiến với nhau thì tốt, còn không được thì bái bai đường ta chia đôi ngả từ đây, đâu ai ép uổng gì bạn phải gắn bó với QCer đó đâu. Người ta góp ý cũng là muốn tốt cho bạn chứ có phải muốn dìm gì bạn đâu mà bạn nỡ nói "cứ cho là mình hoặc bất kỳ ai đó sẽ làm đúng như ý bạn đi thì đừng có nhét cái chữ Biên tập vào thành của mình". Bạn nói vậy làm như dân biên tập là dân cướp đường không vậy.
- Mình không dám vỗ ngực nói đã luyện đủ bộ House, nhưng cũng nắm được đại khái quan hệ giữa các nhân vật. Mình cho rằng hệ thống nhân xưng của bạn hơi có vấn đề (House chừng đấy tuổi và xưng mình - bạn với Wilson thật ư? Có lẽ bạn thấy phù hợp, nhưng mình tin phần lớn mọi người không thấy thế).
- "I have just gone nutty bananas because I lost a patient. Mình kém tiếng Anh nhưng cái đánh dấu đậm có nghĩa là: thoát khỏi, vượt qua?" => Thực ra câu này đại khái là tôi vừa lên cơn vì để mất một bệnh nhân (mình chưa xem tập này nên chỉ dịch thô thôi). Have just gone này là thời hiện tại hoàn thành, và không mang nghĩa "thoát khỏi, vượt qua" như bạn nói đâu ạ. Bạn kiểm tra lại đi.
- Về mấy từ ngữ teen, mình cho rằng House M.D được coi trọng là vì độ sâu sắc và thâm thúy trong tình tiết và lời thoại của phim. Bạn để ý xem thoại phim có áp dụng ngôn ngữ mạng không, nếu có thì mình không phản đối bạn đưa ngôn ngữ mạng, ngôn ngữ teen vào, nhưng mình khá chắc là thoại của House M.D khá chính tông chứ không hổ lốn như ngôn ngữ mạng của teen Mỹ đâu, nhưng sắc thái châm biếm, mỉa mai, hài hước vẫn được giữ nguyên, thậm chí còn được nhấn mạnh. Đó chính là cách nói đùa của những người học thức cao (bác sỹ chứ thường đâu). Chuyện xài từ thô tục cũng thế, nếu thoại gốc cũng xài thì bạn được xài, nhưng nếu không thì bạn không thể cắt từ và thay thế lung tung được, sẽ làm giảm bớt sự sâu cay của lời thoại gốc và khiến khán giả phản cảm (hay là tại bọn mình già rồi nên mới vậy, chứ mấy em 95, 96 thì không thấy vấn đề gì?).
- Chuyện dịch cho đúng, mình đứng ở giữa bạn và Dr. House. Đúng là việc của biên dịch là "chuyển ngữ" chứ không phải "chế ngữ", nên tôn trọng bản gốc là việc đương nhiên, nhưng vì là "chuyển", chúng ta cũng nên linh động trong nhiều trường hợp. Ở đây chúng ta dịch thì có thời gian nghiên cứu, tra cứu xem thoại có ẩn ý thế nào, những địa danh, nhân vật được nhắc tới trong thoại có ý gì, chứ người xem thì đảm bảo chỉ lướt thoại một lần rồi thôi, chứ ai mà pause để tra xem Dr. Seuss là ai. Vậy nên cái gì ta thấy "chuyển" được thì chuyển chứ không phải lúc nào cũng chăm chăm theo bản gốc. Đương nhiên như ví dụ về bác Tô Hoài của bạn thì có vẻ bạn thấy khá khó chấp nhận, nhưng mình lại có ví dụ này: "Mọi người đều gọi Alyssa và Peter là "Taylor và Burton" đấy." Theo bạn câu này mình nên dịch thế nào, hay giữ nguyên? Bạn có hiểu ý của câu nói ngay lần đọc đầu tiên mà không cần tra cứu gì không? Nếu có thì mình công nhận bạn rành văn hóa Mỹ, nhưng không phải ai cũng rành như bạn.
Thật ra những ai tiếp cận văn hóa Âu Mỹ nhiều, xem phim nghe nhạc đọc báo nhiều thì mới biết Dr. Seuss là ai chứ người bình thường sao mà biết được (mình biết vì mình nghe ERB trên Youtube bạn nhé, và mình cũng hơi hơi tự hào là mình xem nghe đọc cũng không kém người khác lắm). Vì Seuss có ảnh hưởng rất lớn trong sự phát triển văn hóa và giáo dục của Mỹ nên mình ủng hộ bạn là nên giữ nguyên, nhưng những trường hợp khác bạn cũng nên linh động một chút.
- Chuyện bạn lôi việc House lấy nick là House ra mình không thấy có liên quan gì cho lắm trong việc hai người tranh luận. Và bạn vô lý khi đòi hỏi House phải giải thích lý do lựa chọn nick đó cho bạn nghe. Cái đó thuộc về phương diện đời tư của House, bạn có thể hỏi, nhưng House không bắt buộc phải trả lời, và House có thể sẵng giọng từ chối bạn, hoàn toàn không sai gì cả. Bạn có thấy khó chịu khi một người lạ hỏi hồi xưa bạn bị ai đá không (mình nhắc lại, so sánh khập khiếng, nhưng mình cố tìm những thứ tương đồng nhất để sử dụng)? Cũng có thể bạn thoải mái vô tư không quan tâm chuyện đó, nhưng bạn hãy nhớ là trên đời còn có những người "dở hơi" thích sống hướng nội và khép kín .
- Việc bạn nói House "cướp" cái tên House cũng thật buồn cười. Bạn nói cướp cái gì, của ai? Có copyright cho cái tên đó không? Kể cả có, nếu sử dụng cho mục đích cá nhân, không kinh doanh, không vụ lợi thì cũng khó mà kiện được người ta ra tòa bạn nhé. Việc House lấy nick này hoàn toàn không ảnh hưởng gì tới quyền lợi vật chất của bạn cũng như của fan hâm mộ, bạn không thể nói House "cướp cái tên House khỏi người hâm mộ" được. Ngược lại, bạn dùng từ cướp như thế có thể còn bị khép vào tội bôi nhọ danh dự nhân phẩm của người khác nữa kìa. Nếu là ở Mỹ, nơi luật dân sự cực kì phát triển thì Dr. House có thể kiện bạn và bạn thua trắng mặt ra rồi đấy (nhưng bạn được quyền nói 'không thấy nhiều tố chất của House lắm ở Dr. House', cái đó hoàn toàn thuộc tự do ngôn luận của bạn).
- House "đuổi" bạn là đuổi khỏi nhóm dịch House M.D của anh ấy thôi. Ngoài phạm vi nhóm dịch đó ra thì anh ấy chẳng có quyền đuổi bạn đi đâu khác nữa cả, trừ khi bạn vi phạm quy định của forum và bị ban nick, nhưng đó là chuyện khác. Bạn vẫn có quyền dịch phim, vẫn có quyền vào forum post bài, thảo luận mà. Nhưng bạn có thật sự cho là bản thân bạn đã đúng khi nói câu này không: "không có cái chuyện bảo tôi làm không công rồi cố gắng hết sức dưới bốn chữ "làm việc với nhau" đâu"? Bạn nói giống như QCer PĐV là tư sản bóc lột nhân công, ăn cắp thành quả, ngồi không hưởng quyền lợi từ sức lao động của biên dịch vậy. "Biên dịch giỏi thì biên tập làm cái gì?" Thật ư? Bạn có biết là phải trải qua những gì mới được làm biên tập ở chốn PĐV này không mà bạn nói vậy? Mình gợi ý là không phải nhờ con ông cháu cha đâu nhé. Sai lầm của bạn là hiểu nhầm nội dung và phạm vi của chữ "hợp tác" rồi đấy. Bạn xem lại giùm mình.
- Mình không bàn luận về các thuật ngữ y học và chuyên môn, chuyện dịch đúng sai vụ echo mình không bàn tới nhé.
- Còn câu này của bạn: "Nhưng sự thật thì: chỉ có cái bọn rỗi việc, dở hơi đi đâm đầu vào dịch mấy cái phụ đề không công, dịch ra rồi chỉ để bị cái bọn quen thói chụp giật có cơ hội để mà trục lợi." thì bọn mình nói đi nói lại với nhau phát chán rồi, lâu lâu lại rỉ tai nhau nữa. Nhưng chắc bạn biết từ "đam mê" chứ? Nếu bạn đồng chí hướng với bọn mình thì không phải câu vừa rồi quay lại cắn thẳng vào chân bạn à? Mình không hiểu ý bạn khi bạn nói câu này lắm (thứ lỗi vì mình kém cỏi). Còn nếu không thì mình không hiểu mục đích của bạn vào PĐV là gì? Kiếm việc làm? Tìm lợi nhuận? Xin lỗi, nhưng tiếc quá, bạn nhầm chỗ rồi. Ở đây, mục đích đầu tiên là thỏa mãn đam mê, sau là tìm kiếm bạn bè, chán chê rồi may ra mới được hưởng một cái gì đó ở đời thật bạn nhé (nhờ mình quan hệ tốt nên cũng ăn được ít trái ngọt của PĐV, nhưng như bạn chắc còn lâu quá bạn ơi).
- Thật ra nếu là người ngoài thì thấy những lời bênh vực của các bạn bè của Dr. House có vẻ hơi cảm tính và bầy đàn, nhưng chẳng qua đó là vì họ đều là những người hiểu rõ tôn chỉ của PĐV và nóng tính, không thích nói nhiều (đặc biệt là bạn HorusTr4n ấy), chứ không phải có ý gì xấu đâu. Bạn đừng cho rằng bọn mình coi nhẹ bất cứ phần nào của cuộc sống, như "ngôn ngữ xì tin" đó. Chẳng qua là chúng tớ tôn trọng và cố hết sức gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt mà thôi. Bạn đừng cho là bọn mình cậy sân nhà mà xúm vào hội đồng, ăn hiếp, ủ lò bạn, oan cho bọn mình lắm.
Trên đây là những lời mà mình muốn gửi tới bạn sau khi đọc các post thảo luận của bạn tại topic này. Bạn cứ tự do nêu ý kiến, đổi đáp lại mình thoải mái, có gì mình giải thích được mình sẽ làm hết mình, và mình cũng mong chờ được bạn chỉ giáo. Nhưng nhớ tag tên mình vào nhé, mình không vào forum thường xuyên lắm .

Còn Dr. House, Machiendl, Horus và những người đã lên tiếng tham gia tranh luận khác, mọi người cứ bình tĩnh giải thích rõ cho bạn Bùm Bùm Chíu hiểu, nhắm không làm được thì cử mấy người hiền hòa ra chứ đừng bộp vào mặt người ta như vậy, người ta hiểu nhầm mình rồi kia kìa. Người ta nói không đánh nhau không thành huynh đệ, nhưng thế này sẽ khiến bạn ấy hiểu lầm về chúng ta đấy. Hình ảnh của PĐV giữ được càng nhiều càng tốt, quân số chiêu mộ được càng đông càng hay chứ.