Dùng đúng chính tả tiếng Việt

[nhungong]

Mấy cái này mình không nhầm, giờ đang phân vân giữa y và i, nhiều từ tra wiki thấy cả hai cách dùng, chẳng biết thế nào cho đúng .

[ryanpham]

Mấy cái này mình không nhầm, giờ đang phân vân giữa y và i, nhiều từ tra wiki thấy cả hai cách dùng, chẳng biết thế nào cho đúng .

- Y và i: dùng hay không dùng, dùng nhiều hay ít, có lẽ, đều do thói quen và tính thẩm mĩ .

Ví dụ: Thúy/huy/ tuy không thể nào giống thúi/hui/tui. Nói rõ hơn hai nhị trùng âm uy và ui là khác hẳn nhau khi đứng sau các phụ âm, nhưng có ngoại lệ là qu. Tuy vậy, tôi chỉ viết quy chứ không qui, bản thân tôi thấy điều đó là hợp lí.

Có tam trùng âm iêu nhưng không có yêu (bản thân nó là một từ độc lập); ngược lại có uyê nhưng không có uiê. Cách dùng này có lẽ là do tính thẩm mĩ.

Thí dụ: dùng xyêu thì trông rất xấu, viết xiêu trông đẹp hơn. Tương tự, khi viết khuiên thay vì khuyên.

Dùng y đế chỉ kẻ nào đó (là nam), không dùng i; viết ý tưởng chứ không phải í tưởng. Ấy thế lại viết à í a

*Phía trên là trả lời của VOVO
CÒn dưới đây là phần bình luận của một bác khác:

Dùng I hay y có lẻ không phải là chuyện .. thẩm mỹ, hay tiết kiệm , mà cũng như d và gi, dấu hỏi và dâu ngã .. đều có những lí do, cơ sở khoa học của nó.

Ta biết rằng chữ Quốc ngữ là loại chữ kí âm : khoảng bốn thế kỷ trước các nhà truyền giáo Tây phương đã dung các con chữ Tây phương (chủ yếu là các mẫu tự Latin) để kí âm tiếng Việt. Các âm I và i: (I đọc kéo dài), âm d và âm gi, thanh hỏi thanh ngã được các cụ nhà ta xưa phát âm khu biệt rõ rang, vì thế các giáo sĩ đã phải kí âm khác nhau.

Qua thời gian, ngữ âm tiếng Việt có thay đổi: Một số âm bị mất đi: Âm ngày xưa người Việt nói là bl(ời) nay đã mất, biến đổi thành tr(ời). Âm d/gi thì hiện nay có lẻ chỉ trừ một số cụ lão ở các vùng Nghệ Tỉnh Bình Trị, ít người trong thực tế giao tiếp còn phát âm phân biệt được giữa dày và giày . Thanh hỏi, thanh ngã cũng chỉ trừ dân Hà Nội cùng một số tỉnh phía Bắc, số còn lại, đặc biệt dân Trung, Nam trong đời sống hàng ngày phát âm hoàn toàn như nhau.

Tương tự với âm /I/ và /i:/, hầu hết người Việt hiện đại phát âm ly và li là như nhau, không phân biệt trường độ của chúng.

Nguyên tắc của loại chữ kí âm là nghe sao viết vậy . Nay nghe một đường (không phân biệt li/ly dày/giày hay sửa/sữa), lại phải viết một nẻo, nên viết chính tả trở thành chuyện đánh đố làm khó nhau . Dân miền Trung như tôi viết đúng hỏi ngã là chuyện còn khó hơn .. ăn ớt hiểm. Nhưng để tỏ lòng kính trọng với ngừơi đọc mình, và cũng là tự trọng thì cũng cố gắng sửa dần sao cho giống mọi người chứ biết làm sao bây giở ?

-----------------------

Còn đây:
Cách dùng i/y
Trích ‘Quy định về chính tả tiếng Việt ’ của Bộ GD và UBKHXH ngày 30/11/1980
(dẫn theo Mai Ngọc Chữ vá các tác giả khác, Cơ sở ngôn ngữ học và tiếng Việt, nxb ĐH&GDCN, H, 1981)
Các âm tiết có nguyên âm i ở cuối thì viết thống nhất bằng i, trừ uy (như: duy, tuy, quy...), ví dụ: kì dị, lí trí, mĩ vị... Chú ý: i hoặc y đứng một mình hoặc đứng đầu âm tiết vẫn viết theo thói quen cũ, ví dụ: ý nghĩa, y tế, ỉ eo, ầm ĩ, im, yêu...

[theMast3r]

Mấy cái này mình không nhầm, giờ đang phân vân giữa y và i, nhiều từ tra wiki thấy cả hai cách dùng, chẳng biết thế nào cho đúng .

Bác sỹ vs Bác sĩ, cái nào đúng?
Mỹ thuật hay Mĩ thuật?
Đọc bài bác Ryan viết xong toát hết cả mồ hôi, chắc treo phím nghỉ dịch

[Nomad]

- Chuyện và truyện:
Ta "nói" : câu chuyện, chuyện kể (rằng) nhưng viết mẩu truyện, quyển truyện.

Một cách tổng quát, ta có thể phân biệt "Truyện" và "Chuyện" bằng hai quy luật sau:

1) Quy luật thứ nhất

- Truyện là một "truyện" có mở đầu, có kết thúc, và các tình tiết trong đó được sắp đặt một cách kỹ lưỡng để bổ túc cho nhau. Thí dụ: truyện dài, truyện ngắn, truyện Kiều, quyển truyện.

- Chuyện là một "chuyện" không cần có đầu có đuôi và các chi tiết trong chuyện không cần phải liên kết chặt chẽ. Thí dụ: chuyện vớ vẩn, chuyện phiếm, chuyện... SOSU.

2) Quy luật thứ hai

- Truyện liên quan đến mắt như đọc, xem, viết (không có mắt khó viết lắm ;-)).

- Chuyện liên hệ đến tai và miệng như kể, nói, nghe.

Vì vậy, người ta thường viết "đọc truyện", "sáng tác truyện"; nhưng lại dùng "kể chuyện", "nghe chuyện".

Khi nắm vững hai quy luật trên, chúng ta có thể sử dụng khá chính xác hai chữ này. Thí dụ như:

- Anh Thiên thích nghe kể "chuyện" về đời cô Kiều lắm, nhất là trong thời gian cô ấy đang "cuộc say đầy tháng, trận cười suốt đêm" ở thanh lâu của Tú Bà. ;-) Anh chàng rất vui khi biết tin anh Thành vừa thực hiện một trang website "Truyện" Kiều cho gia đình SOSU.

- Trong buổi hội ngộ SOSU vừa qua ở Houston, cô Nhung đã tiết lộ nhiều "chuyện" khá... động trời tại Durant thuở trước. Nghe những "chuyện" hấp dẫn này, chị Hồng Hài hứa hẹn sẽ viết một quyển "truyện" với nhan đề Thâm Cung Bí Sử Tại Durant.

Đại khái, theo thiển ý, nếu nắm vững các quy luật vừa kể, mình có thể sử dụng hai chữ "truyện" và "chuyện" chính xác đến 95-99%.

Nguồn: vietsosu.com/sosu/viewtopic.php?t=234&sid=1e6993c79bd771ac3d765c8937 eb68b8

Bác sỹ vs Bác sĩ, cái nào đúng?
Mỹ thuật hay Mĩ thuật?
Đọc bài bác Ryan viết xong toát hết cả mồ hôi, chắc treo phím nghỉ dịch

Em nghĩ "bác sĩ" thì chuẩn hơn, vì từ "sĩ" có gốc Hán-Việt (trong từ điển Hán-Việt không có từ "sỹ": http://annonymous.online.fr/HVDic/onldic.php).
Song lại dùng "mỹ thuật", chứ không phải "mĩ thuật", vì "mỹ" có nghĩa là đẹp: thẩm mỹ, mỹ miều... Về y, i thì có những quy tắc khá khó nhớ, và vẫn có những tranh cãi bất đồng, vì thế ta cứ tra cứu cụ thể khi muốn dùng từ nào có liên quan đến trường hợp này là lành nhất