Les Demoiselles de Rochefort - Những tiểu thư thành Rochefort

[Black Magician]

Một vài tên riêng, câu thoại, cách chơi chữ và ám thị trong bộ phim (nhìn qua tưởng đơn giản nhưng lại rất sâu sắc và là chất liệu Demy sử dụng để sáng tạo nên thế giới của mình), cho những ai đã xem phim và muốn tìm hiểu thêm. Những chú thích quan trọng nhất mình đã tóm lược trong phụ đề, cố gắng để những ai xem không bị bối rối trước bất kỳ chi tiết nào trong phim. Dưới đây là những thứ không thể giải thích được trong đôi ba câu, có cho biết nội dung phim (không thực sự quan trọng vì đơn giản, một tác phẩm điện ảnh lớn sẽ khước từ mọi sự tiết lộ):

Trong phim nhắc đến tên rất nhiều thành phố cảng hay những hòn đảo và thị trấn ven biển: Cherbourg, Rochefort, Hambourg, Salonica, Venice, Java, Manila, Île de Sein, Bali, và đặc biệt là Nantes, quê hương của Demy. Nếu đã từng xem bộ phim tài liệu - tiểu sử Jacquot de Nantes của vợ ông, Agnès Varda (một trong những nhân vật chủ chốt của Làn sóng mới), có thể thấy Jacques Demy có một gắn bó mật thiết với những thành phố cảng, những hội chợ (bộ phim diễn ra trong những ngày trước và sau hội chợ ở Rochefort), những bãi biển (không thật sự rõ ràng trong bộ phim này), những người thủy thủ. Tất cả đều là ký ức về quê hương miền biển Nantes của ông.
Cherbourg trước đó từng là bối cảnh cho bộ Les Parapluies de Cherbourg (Những chiếc ô của Cherbourg) - bộ phim có lẽ là nổi tiếng nhất của Demy. Nantes thì là bối cảnh của bộ phim lớn đầu tay Lola giới thiệu ông đến giới hâm mộ điện ảnh như một đạo diễn của phong trào Làn sóng mới.

Le Chabavanais: Đây là cái tên hoàn toàn do Demy sáng tạo ra. Chabavanais trong tiếng lóng Javanais (một thứ tiếng Pháp ảnh hưởng từ văn hóa Java mà những người thủy thủ là một trong những nhân tố chính, trong đó một từ được tạo ra bằng cách thêm âm "av" vào trước nguyên âm) ám chỉ Le Chabanais, một nhà chứa rất nổi tiếng ở số 12 đường Chabanais, Paris, gần bảo tàng Louvre. Hai cô vũ công, một cô nhảy điệu Chabavanais Ấn Độ, một cô nhảy điệu Chabavanais Trung Hoa ám chỉ hai căn phòng trong Le Chabanais.
Demy đặc biệt quan tâm đến các cô vũ công cabaret và các anh lính thủy/thủy thủ. Chính xác thì với Demy họ sinh ra là để dành cho nhau. Lola/Cécile trong Lola là một vũ công cabaret đem lòng yêu một chàng lính thủy để rồi khi chàng đi mất, cô chung thủy đợi chàng suốt bảy năm trời.
Nếu hiểu theo ý nghĩa Chabavanais ám chỉ Chabanais thì theo một cách nào đó, hai vũ công trong Les Demoiselles de Rochefort cũng là những nàng vũ công cabaret trong thế giới của Demy. Kết quả là hai cô nàng sau này bỏ các anh chàng Bill và Étienne để đi theo hai chàng lính thủy.

Solange (tên của một trong hai nàng song sinh - các nhân vật trung tâm của bộ phim, kết hợp từ khóa Sol và “ange” – thiên thần) chính là tên nhân vật chính trong kịch bản mẫu từ cuốn sách làm phim mà Demy đã sử dụng để làm bộ phim đầu tiên ngày còn bé: L’aventure de Solange.

Nhân vật Subtil Dutrouz (cái tên kết hợp giữa “ngát” (subtil) và “lỗ” (trou), với một chữ “z” luôn được nhấn mạnh, vì nếu không có chữ “z” thì sẽ giống như “du trou”, và lỗ có thể ám chỉ nhiều thứ không tốt đẹp, he he) trong bữa ăn nói rằng có quen một thợ làm tóc ở Cherbourg, ông Aimé, chồng bà Desnoyers, một người Nantes. Nếu ai đã từng xem Lola có lẽ sẽ đoán ra kẻ thủ ác đã gây nên vụ giết người trên đường Bienséance (Phép tắc) ngay lúc ấy. Trong Lola, con gái bà Desnoyers, cô bé Cécile Desnoyers - người có cái tên trùng với nhân vật chính mang nghệ danh Lola (Anouk Aimée) và cũng ôm mộng trở thành vũ công - đã bỏ nhà đến Cherbourg theo người bác Aimé học nghề làm tóc sau cuộc gặp gỡ ngắn với một chàng thủy thủ người Mỹ, mà không biết rằng ông chính là cha ruột mình. Người vũ công bị giết trong Les Demoiselles de Rochefort tuy vậy lại không mang nghệ danh Lola, mà là Lola-Lola. Đây chính là một cách gợi nhắc đến bộ phim Der blaue Engel/The Blue Angel của Josef von Sternberg là cảm hứng để Demy sáng tạo nên Lola. Nàng Lola đóng vai trò tạo nên kết nối cho thế giới của Demy này sau đó sẽ còn xuất hiện trong Model Shop và cũng được thủ vai bởi Anouk Aimée.

“Je vais en perm'-à-Nantes”: perm’ ở đây là viết tắt của permission. Cụm này mình đã hỏi nhiều người Pháp và không phải tất cả đều nhìn ngay ra nó ám chỉ “aller en permanente/ permanence”. Về ý nghĩa của nó mình cũng không thật sự chắc chắn. Tùy vào cách đọc ta sẽ có những ám chỉ khác nhau, nếu đọc là “permanente” ta sẽ có “đi uốn tóc” (hãy nhớ rằng Maxence trong phim nhuộm tóc, và Demy là người tóc xoăn); còn nếu đọc là “permanence” ta sẽ có “vào phòng học”, nghe thì có vẻ không buồn cười, nhưng Demy ngày còn thiếu niên ở Nantes bị cha cấm theo học điện ảnh và bắt theo học lớp nghề sửa chữa ô tô (Guy Foucher trong Les Parapluies de Cherbourg là một thợ sửa ô tô); những lớp học ấy với ông là một nỗi ám ảnh, thế nên có thể với ông, “aller en perm'-à-Nantes” chính là “aller en permanence”.

“Paris est tout petit pour ceux qui s'aiment comme nous d'un aussi grand amour” (Paris quá nhỏ bé cho những trái tim mang tình yêu lớn như hai ta): Câu nói của nhân vật Garance với anh chàng Frédérick Lemaître trong bộ phim Les Enfants du Paradis (Những đứa con của thượng tầng), được viết bởi Jacques Prévert – nhà thơ, nhà biên kịch nổi tiếng người Pháp. Bản thân bộ phim Les Enfants du Paradis và đạo diễn Marcel Carné cũng là những nhân tố quan trọng của Le réalisme poétique/Poetics Realism, một phong trào có ảnh hưởng lớn đối với Làn sóng mới. Tuy nhiên, niềm ngưỡng mộ của Demy đối với Marcel Carné và đặc biệt là Jacques Prévert thậm chí đến từ sớm hơn. Hai bộ phim ngày bé Demy xem ở rạp chiếu bóng địa phương và yêu thích nhất là Les Visiteurs du Soir và Les Enfants du Paradis, đều do Carné đạo diễn và Jacques Prévert biên kịch.

Demy còn gợi nhắc đến Carné trong câu thoại của Solange giới thiệu mình với Simon: “On m’appelle Solange” (Người ta gọi tôi là Solange), giống với câu trả lời của nhân vật Garance khi bị một viên cảnh sát thẩm vấn; hay trong cảnh quay Dutrouz len người qua đám đông và các chuyển cảnh sang Guillaume và Simon ở hội chợ, tương tự cảnh quay Baptiste giữa đám đông lễ hội ở cuối Les Enfants du Paradis.