“V for Vendetta” – Cuộc nổi dậy của lư tưởng
“V for Vendetta” là một series truyện tranh nổi tiếng vào thập niên 80-90 của thế kỷ 20 (Thomas Moore & David Loyld) kể về một giả tưởng đen tối dự báo về sự cầm quyền độc tài ở nước Anh trong tương lai và cách thức con người phản kháng chống lại hệ thống. Nhân vật chính là V và Evey, những nạn nhân của hệ thống, đă tổ chức một cuộc đánh bom ṭa nhà quốc hội vào ngày 5-11, kỷ niệm 400 năm ngày Guy Fawkes âm mưu làm nổ điện Westminster (1605). Biểu tượng V với chiếc mặt nạ Guy Fawkes đă gây một sức ám ảnh lớn với giới trẻ Âu Mỹ. Năm 2005, “V for Vandetta” được chuyển thể thành phim bởi anh em nhà Wachowski, tác giả của phim “The matrix” – 2000 và “Cloud Atlas” – 2013.
Mở đầu bộ phim là lời kể lại của Evey như một sự khẳng định về sức mạnh của lư tưởng: “Chúng ta được bảo rằng hăy ghi nhớ lư tưởng chứ không phải con người. Bởi v́ con người có thể gục ngă, ông ta có thể bị bắt, bị giết và bị lăng quên. 400 năm sau một lư tưởng vẫn có thể thay đổi thế giới. Tôi đă tận mắt chứng kiến sức mạnh của lư tưởng, người ta giết chóc và chết để bảo vệ chúng. Nhưng bạn không thể hôn một lư tưởng, ôm lấy hay chạm vào nó. Lư tưởng không thể chảy máu, chúng không biết đau, chúng không biết yêu…” Bỏ qua tất cả những ǵ bạo lực, cực đoan, những hạn chế của đặc trưng văn hóa, chúng ta sẽ hiểu được rằng tác giả của “V for Vendetta” và ẩn ư của đạo diễn trong việc kích động một nghệ thuật nổi dậy mới – điều mà các cuộc bạo loạn trước đây chưa từng có trong lịch sử. Bởi thế mà V với chiếc mặt nạ Guy Fawkes trở thành biểu tượng chung cho Tổ chức hacker thế giới Anonymous.
Các cuộc nổi dậy trong lịch sử không dựa trên sự thật, chúng đều được tổ chức bằng những lời hứa hẹn của các lănh tụ chính trị về một tương lai tốt đẹp hơn. Thế nhưng, tương lai của các cuộc nổi dậy hay cách mạng đều là chuẩn bị một cái lồng mới tinh vi hơn để thay thế cái lồng cũ, những “lời nói dối trắng” đă bị bôi bẩn theo năm tháng và trở thành tội ác được giấu diếm để duy tŕ quyền lực. Chỉ khi hệ thống phải che đậy quá nhiều sự dối trá, bảo mật thông tin của hệ thống mới được đề cao. Thế giới được mô tả trong “V for Vendetta” là một thế giới không có lời nói thật, các tác phẩm nghệ thuật và kiến thức, âm nhạc, nghệ thuật đều bị cấm, một nơi mà hoa hồng cũng bị tuyệt chủng. Những người dân trong đó vừa ḷng với cuộc sống tiện nghi, bị đe dọa bởi nhà cầm quyền và an toàn trong nỗi sợ hăi. Thế nhưng, đâu đó vẫn có những người vi phạm điều luật về ḷng trung thành để tàng trữ kiến thức, để giúp đỡ những kẻ nội dậy, những người mà ư chí tự do mạnh mẽ hơn nỗi sợ, những người t́m kiếm sự thật. Và “V for Vandetta” mô tả về một cuộc nổi dậy mới, không dựa trên những mô tả không tưởng về một xă hội tốt đẹp hơn, chỉ đơn giản là Sự Thật. Bất cứ con người nào sinh ra trên Trái Đất này cũng được quyền biết về Sự Thật, biết về những ǵ đang kiểm soát và chi phối đời sống của họ, biết về những ǵ ẩn đằng sau lời nói dối đang lan tràn như bệnh dịch trong bầu không khí.
Âm mưu dối trá của tên độc tài Adam Sutler là về dự án virus của chính phủ nhằm tạo ra một loại vũ khí sinh học để ngăn ngừa chiến tranh với tính hủy diệt Trái Đất ít hơn so với bom hạt nhân. Đó là lư lẽ để thuyết phục những khoa học gia ngây thơ về chính trị tham gia vào dự án. Thế nhưng, đằng sau lời hứa hẹn về chấm dứt chiến tranh, là âm mưu kiểm soát chặt chẽ hơn của những kẻ tham vọng quyền lực. Hăy tưởng tượng về một bệnh dịch tràn lan và giết chết hơn 80.000 người, và chỉ một nhóm quyền lực nắm được phương thuốc chữa trị. V là nạn nhân trong dự án ấy, anh bị đem ra làm vật thí nghiệm và là cá thể duy nhất c̣n sống sót. Biết được sự thực anh đă thiêu hủy khu trại thí nghiệm, khoác lên ḿnh bộ áo choàng đen thời trung cổ và che dấu bộ mặt bằng xương bằng thịt của ḿnh bằng mặt nạ Guy Fawkes. Ẩn dưới chiếc mặt nạ không phải một bộ mặt khác mà là một lư tưởng: Nếu hệ thống được dựng lên bằng lời dối trá th́ nó sẽ bị hạ bệ bởi Sự Thật.
Evey là biểu tượng cho người dân thường. Anh trai cô bị chết v́ bệnh dịch, bố mẹ cô nổi dậy chống lại chính quyền và bị ám sát… thế nhưng cô lại chôn vùi ḿnh trong cuộc sống của sự dối trá thông thường… cho đến khi V xuất hiện. Với V, cô được sống lại những nguồn cảm hứng lư tưởng trong ḿnh, được tiếp xúc với nghệ thuật, được nhớ về Shakespeare, Goethe, Tchaikovsky… Nhưng nỗi sợ hăi vân c̣n đó trong cô, có lẽ điều cô sợ không phải là cái chết, cô sợ đối mặt với sự thật. Cô đóng giả là cô gái mua vui đến gặp linh mục Lilithman và niềm tin sụp đổ khi thấy linh mục này hàng ngày khoác trên ḿnh bộ trang phục kẻ tôi đ̣i của Chúa nhưng lại không thoát khỏi những ham muốn dâm loàn. Linh mục Lilithman là đại diện cho tầng lớp tăng lữ phục vụ các loại hệ thống, những kẻ tôi đ̣i của Chúa nhưng lại bán linh hồn cho Qủy Dữ. Thật đúng là “Với bộ mặt ngoan đạo và những hành động đạo đức giả, ta bọc đường cả quỷ dữ” Nhưng điều thật sự truyền cảm hứng đến Evey là tự truyện của Velery – một trong những tù nhân của thí nghiệm virus, từ đó cô hiểu rằng có nhiều điều c̣n quan trọng hơn cả cái chết, đó là sống với sự thật.
Mọi thứ được hệ thống tạo ra đều phục vụ hệ thống: chính phủ, nhà thờ, tập đoàn, trường học, an ninh, truyền thông… đều sẵn sàng nói dối để bảo vệ sự trật tự. Trong “V for Vandetta”, sau sự xuất hiện của V, những người trong chính phủ không thể không biện minh “Bịa đặt là công việc của chính phủ trên khía cạnh tích cực”. Hệ thống có thể nói dối nhưng con người th́ không. V́ sợ hăi, con người thường tự ru ngủ ḿnh bằng lời nói dối. V́ lư tưởng, con người được đánh thức bởi Sự thật. Và đó là cách lư tưởng tồn tại vĩnh viễn. Nhờ lư tưởng mà con người luôn hoài nghi hệ thống, chỉ cần ai đó cho họ biết rằng có nhiều người cũng đang hoài nghi điều giống họ, sự hỗn loạn hệ thống bắt đầu. Không có ǵ phá vỡ hệ thống mạnh mẽ hơn những con người đầy hoài nghi và t́m kiếm Sự Thật. Chúng ta đều là con người, dù bạn là chính trị gia, linh mục, thương gia, sinh viên, điều tra viên, phóng viên truyền h́nh… hay đơn giản là những công nhân, nông dân, nhân viên văn pḥng… bạn đều được quyền quyết định về hệ thống như V đă nói: “Người dân không cần phải sợ chính phủ của họ, chính phủ cần phải sợ người dân của ḿnh”.
V chỉ là người gieo rắc lư tưởng, anh không phải người hoàn thành nó.Người hoàn thành cuộc tấn công ṭa nhà quốc hội là Evey, thám trưởng Finch và hàng vạn người đeo chiếc mặt nạ Guy Fawkes dũng cảm phá hủy hệ thống cũ. Cái ǵ đến sau khi sự thật được tiết lộ khi mọi hệ thống chính trị trong lịch sử đều dựa trên dối trá, đúng như Evey nghi ngờ: “Mỗi khi thế giới thay đổi nó lại trở nên tồi tệ hơn”. Thế nhưng lư tưởng t́m kiếm Sự Thật sẽ tiếp tục được nhắc đi nhắc lại hết thế hệ này đến thế hệ khác cho đến khi một hệ thống lư tưởng ra đời.
Lư tưởng ấy đến nay ngày càng được nhiều người hướng đến v́ thế kỷ 21 là bắt đầu của kỷ nguyên thông tin và mọi sự bảo mật dối trá đều vô vọng. Người ta không thể giấu diếm sự dối trá hàng thế kỷ giống như những thời đại trước. Nếu một hệ thống không được h́nh thành bằng sự trung thực th́ sẽ không bao giờ có được ḷng trung thành. Giống như phản ứng Domino, Sự Thật lây lan như virus và chẳng bao lâu sẽ hủy hoại hệ thống cũ đang mục ruỗng từng ngày từng giờ. Điều này không chỉ xảy ra trên một quốc gia, nó xảy ra trên mọi quốc gia trên toàn thế giới.
Vậy bạn c̣n chần chừ ǵ nữa? Tại sao bạn không cho ḿnh lựa chọn, hoặc là phần tử của niềm tin cũ, lối tư duy cũ, nhận thức cũ, tuân thủ hệ thống cũ; hoặc đạp bỏ hệ thống đó, hướng tới điều vĩnh cửu và chờ đợi một hệ thống mới mẻ tự nảy sinh. Lư tưởng không giúp tạo nên hệ thống v́ lư tưởng luôn ở bên ngoài hệ thống, nhưng lư tưởng là nhân tố quan trọng nhất thúc đẩy sự h́nh thành hệ thống mới. Sự Thật có thể không mang đến cho bạn sự kỳ vọng vào tương lai, nhưng cho bạn quyền tự do chịu trách nhiệm về cuộc đời ḿnh. Và một lời hào hùng của thiên tài Goethe sẽ kết thúc bài viết này để gieo rắc trong bạn những câu hỏi về Sự Thật: “Bằng sức mạnh của Sự Thật, tôi chế ngự cả vũ trụ” (“Faust”)
cre: phiatruoc.info
