Công thức 1 (tiếng Anh: Formula One), c̣n gọi là Thể thức 1 hay F1. Được thành lập bởi liên đoàn Ô tô quốc tế (Fédération Internationale de l’Automobile hay FIA), cơ quan quản lư thế giới về thể thao mô tô, đua xe F1 là nơi các tay đua hàng đầu từ nhiều nơi trên thế giới tranh tài để chứng tỏ ḿnh là tay đua giỏi nhất
Trong thế giới động cơ đua xe, đua xe công thức 1 hay c̣n gọi là đua xe F1 là cuộc đua quan trọng nhất. Xe hơi Công thức 1 khi đua với tốc độ cao nhất có thể lên tới 360 km/h (225 mph) với ṿng quay máy lên tới 19000 ṿng một phút. Những chiếc xe này có khả năng kéo gấp 5 lần trọng lực tại một số khúc cua. Hiệu suất của xe phụ thuộc rất nhiều vào điện tử, khí động lực học, nhíp và bánh xe. Động cơ và truyền động của một chiếc xe Công thức 1 hiện đại là một trong số những bộ phận cơ khí phải chịu áp lực lớn nhất trên hành tinh. Công thức 1 đă chứng kiến nhiều sự phát triển và thay đổi trong suốt chiều dài lịch sử của môn thể thao này.
NHỮNG ĐIỀU CƠ BẢN VỀ CUỘC ĐUA:
- - Mỗi chặng đua thường kéo dài 3 ngày gồm FP (Free Pratice= Chạy tập); Q (Qualifying= Đua phân hạng lấy kết quả ṿng chạy nhanh nhất xếp thứ tự cho ngày đua chính thức); R (race= Đua chính thức lấy kết quả chặng cho tưng tay đua (chỉ TOP 10 là có điểm)). Kết quả từng chặng sẽ cộng dồn để tính kết qủa VÔ ĐỊCH THẾ GIỚI.
- Tổng số tay đua hiện tại là 22 thuộc 11 đội đua. Trên đường đua các tay đua vài lần dừng lại ở gara để thay lốp hoặc sửa chữa hư hỏng nhỏ gọi là PITSTOP (gọi tắt là pit).
- Một mùa thi đấu khoảng 20 chặng đua (GRAND PRIX) trải rộng khắp thế giới, năm nay (2014) th́ chỉ có 19 chặng.
- Mỗi chặng tùy theo từng độ dài trường đua mà sẽ có số ṿng đua khác nhau và ṿng đua được gọi là lap.
- FP (Free Pratice): Là chặng chạy thử dành cho các đội đua tại đường đua chính. Ṿng đua này tuy có bấm giờ như ṿng đua phân hạng nhưng tất cả số liệu đó chỉ có giá trị với các đội đua. Ṿng nay được coi là ṿng then chốt cho cả chặng đua. V́ với những dữ liệu thu được tại 3 ṿng chạy thử (Gọi tắt là P1, P2, P3) sẽ cho các đội đua biết thông số chiếc xe cần có như độ hao ṃn lốp, mức nhiên liệu tiêu hao, hay đơn giản chỉ là điều chỉnh cánh gió.
- Q (Qualifying): Ṿng đua phân hạng. Đây là ṿng đua được cho là then chốt v́ nó sẽ xác định thứ tự các tay đua ở vạch xuất phát trong ngày đua chính. Ṿng đua phân hạng được chia làm 3 lượt phân chia và được gọi là Q1, Q2, Q3.
Q1: Là lượt phân hạng đầu tiên và có số thời gian tính là nhiều nhất (18 phút). Ở lượt chạy này sẽ lọc ra vị trí xuất phát từ 22 đến 17. Và dĩ nhiên những tay đua này sẽ không được chạy ở loạt Q2, Q3.
Q2: Cũng tương tự như Q1 nhưng Q2 chỉ chạy trong 15 phút. Lượt này xác định các vị trí từ thứ 11 đến 16.
Q3: Lượt đua phân hạng có tính chất quyết định nên 10 vị trí đầu nên có số thời gian đua không quá 10 phút (Cái này ko cố định). Tay đua dành vị trí xuất phát được gọi là Pole position gọi tắt là giành pole (phiên âm: phâu :)))
Chú ư: Những tay đua xếp từ thứ 11 trở xuống được dùng bộ lốp mới và được bơm đầy nhiên liệu trong ngày đua chính. Các tay đua xếp từ thứ 1 - 10 chỉ được quyền sử dụng thêm 1 bộ lốp đă được dùng ở Q1 mà đội đua ưng nhất. Và tất nhiên để kiểm soát vấn đề này th́ FIA bắt các xe từ thứ 1-10 phải để cạnh nhau ở trước nhà điều hành của ban tổ chức.
Các tay đua phạm luật ở lượt chạy phân hạng sẽ phải chạy xuất phát trong khu vực đường pit. - R (Race): Chặng đua chính. Đơn giản chỉ là chạy "thục mạng" để về nhất, nhưng đừng bỏ mạng là được. :))
Nhưng trước hết, trước khi chặng đua chính thức diễn ra tất cả các tay đua sẽ có 1 ṿng chay khởi động (warm-up lap). Ở lượt chạy này cấm các tay đua vượt nhau. Ṿng này có tác dụng giúp các tay đua điều chỉnh chiếc xe của ḿnh một cách hợp lư nhất trong cuộc đua. Khi hết ṿng đua làm ấm các tay đua trở về vị trí xuất phát chờ hiệu lệnh. Hiệu lệnh là 5 chùm đèn được treo ở vạch xuất phát, 5 chiếc đèn đỏ sẽ được bật sáng lần lượt khi cả 5 đèn cùng tắt cũng là lúc chặng đua chính thức bắt đầu. Khi tay đua phạm quy ở vạch xuất phát tùy thời điểm sẽ có cách phạt khác nhau. Và đây cũng chính là khoảnh khoắc đáng xem nhất của cuộc đua.
HỆ THỐNG TÍNH ĐIỂM, CỜ HIỆU VÀ CÁC H̀NH THỨC PHẠT:
- HỆ THỐNG TÍNH ĐIỂM: Hệ thống tính điểm có 2 loại là: Cá nhân và đội đua.
Điểm Cá Nhân: Từ năm 2010 top 10 xe về đầu sẽ được cộng điểm cho chặng đua đó. Theo đó số điểm được trao sẽ lần lượt là: 1St - 25đ, 2nd - 18đ, 3rd - 15đ, 4th - 12đ, 5th - 10đ, 6th - 8đ, 7th - 6đ, 8th - 4đ, 9th - 2đ, 10th - 1đ. Điểm của từng chặng đua sẽ được cộng dồn vào điểm chung cuộc cả mùa giả. Cuối mùa tay đua có số điểm cao nhất sẽ trở thành nhà vô địch thế giới. Nếu đồng điểm th́ năm đó sẽ có 2 nhà vô địch (Nhưng chưa bao giờ có trường hợp này). Tay đua vô địch mùa giải 2013 là tay đua người Đức Sebastian Vettel của đội Red Bull Racing.
Để giành được điểm ngoài các yếu tố về đích th́ cũng có những quy định đặc biệt khác. (Các bạn cứ wiki th́ sẽ ra)
Điểm Đội Đua: Đơn giản chỉ là tổng điểm cá nhân của các tay đua trực thuộc đội. Đội đua đội vô địch mùa giải 2013 là đội đua Red Bull Racing của Vương Quốc Anh.
- CỜ HIỆU:
- CÁC H̀NH THỨC PHẠT: Đại khái là rất nhiều, nhưng ḿnh chỉ nêu cơ bản thôi.
- Xe phải chạy một lần qua pit mà không cần phải ngừng. (Đối với những lỗi nhẹ như đi sai đường đua trong điều kiện b́nh thường...)
- Phạt Stop-and-Go: xe phải chạy qua pit, ngừng 10 giây trước khi được tiếp tục, trong khi ngừng xe không được quyền bảo tŕ. (Đối với những lỗi trung đến nặng, như gây tai nạn, không chấp hành hiệu lệnh (cờ)...)
- Qua 3 lần cảnh cáo của hội đồng đua người lái sẽ bị cấm không cho tham dự một cuộc đua.
- Vị trí tại cuộc đua tới sẽ bị tuột xuống 10 vị trí. (Đối với lỗi gây ra trong loạt đua phân hạng)
- Cờ đen: Người lái tự động bị loại khỏi cuộc đua.
Nếu h́nh phạt qua 3 ṿng vẫn chưa được thực hiện th́ xe sẽ bị loại. Nếu h́nh phạt được đưa ra trong 5 ṿng cuối cùng, hay ngay sau khi chấm dứt cuộc đua, th́ thời gian lái sẽ bị cộng thêm 25 giây, không cần thiết phải chạy qua pit nữa. (Đây là điều luật bổ xung sau vụ việc Schumacher tại Silverstone 1998)
Nhiều khi một người lái, hay một đội, có thể bị cấm tham dự vài cuộc đua. Số lần nhiều hay ít tùy thuộc vào sự vi phạm qui luật của người lái, hay đội, đó.
LỐP:
- Lốp sử dụng trong các cuộc đua được hăng Pirelli độc quyền cung ứng.
Trong các chặng đua luôn có 2 kiểu lốp là Lốp Trơn Nhắn (Dùng cho trời râm hoặc có nắng) và Lốp Có Vân (Dùng cho trời mưa hoặc đường trơn).
* Pirelli chỉ định hai loại lốp khô được sử dụng cho mỗi Grand Prix dựa trên Sơ đồ trường đua. Lốp mềm hơn được gọi là "tấn công", và lốp cứng hơn gọi là "pḥng thủ".
** Cứng hợp lốp màu bạc dùng cho mùa giải 2011 và 2012.
*** Lốp ướt là màu cam cho riêng mùa giải 2011.
Drag Reduction System (DRS):
- Drag Reduction System gọi tắt là DRS tạm dịch là Hệ Thống Giảm Sức Cản. Ở đây là sức cản của gió tác động lên xe đua. Hiện chỉ những đoạn đường có đặt biển báo (ngay lề đường) chữ DRS th́ các tay đua mới được phép bật hệ thống này nên và được gọi là vùng DRS (DRS-zone).
Và tất nhiên nhờ có DRS mà chúng ta có thể xem những pha vượt nhau ở tốc độ lên đến hơn 300Km/h. Quá đă nhưng hết vùng DRS được xác định là khúc cua đầu tiên (chứ ko phải biển DRS gạch chéo đâu) Do đó các tay đua rất dễ mất lái gây tai nạn hoặc phanh gấp đến cháy lốp.
Vậy là giờ các bạn đă có thể thoải mái xem và chém gió về F1 rồi. Chúc các bạn có những phút giây vui vẻ với F1.
|
