Dallas Buyers Club: Cây xương rồng giữa hoang mạc
Tiếng thở gấp gáp thô bạo của một đôi nam nữ đang ân ái. Tiếng nhạc hào sảng của Quốc ca Mỹ vang lên. Tiếng ḥ reo của đám đông. Âm thanh ong ong văng vẳng trong tai khiến người xem đau nhói.
Cánh cửa sắt chuồng ḅ bật mở, một tay cao bồi cưỡi ḅ lao ra trường đấu.
Máy quay chuyển sang Ron Woodroof - tầm 40 tuổi, đẹp trai, tóc dài hung hung đỏ, mặc quần ḅ ống loe, đầu đội chiếc mũ cao bồi đầy bụi bặm, chân mang giày cao gót da rắn.
Hắn đang quan hệ t́nh dục với một em gái tóc vàng nóng bỏng nơi chuồng ḅ nhưng mắt cứ nh́n chăm chăm tay cao bồi đang bị con ḅ điên quăng quật cuồng loạn trên không trung qua khe cửa sắt hẹp.
Tên cao bồi ngă rồi! Thêm một em gái nữa xuất hiện, hít côcain và nhập cuộc chơi ba dâm loạn. Tiếng nhạc cứ ŕ rầm như vọng lại từ nơi xa lắm.
Ở ngoài kia con ḅ trở nên điên loạn theo tiếng ho sù sụ của Ron và nó phóng thân h́nh đồ sộ tới, lấy sừng đâm dúi dụi tay cao bồi khốn khổ.
Cùng lúc ấy Ron lên đỉnh cực khoái. Nhưng nh́n mặt hắn ta chỉ thấy một nỗi đau tột cùng và một sự im lặng khó hiểu. Chỉ có tiếng ong ong nhức óc vẫn tiếp tục...
Màn h́nh vụt tắt và tiếng Ron vang lên:
"Mày có biết Rock Hudson là thằng thích đực không?"
"Dallas Buyers Club" đă mở đầu một cách kỳ dị và hoang dại như vậy đấy. Chỉ bằng một cảnh phim ngắn ngủi chưa đến một phút, đạo diễn Jean-Marc Vallée đă đặc tả rơ nét nhân vật chính Ron Woodroof - một gă "cao bồi" hoang dă, một con ngựa hoang bất trị, cả cuộc đời lấy chơi gái, hút hít ma túy làm nguồn vui.
Trải qua bao năm tháng từ thời kỳ hoàng kim của phim cao bồi những năm 40, 50 cho đến nay, h́nh ảnh những chàng cao bồi vẫn cứ xuất hiện đều trong các cuốn tiểu thuyết, các bộ phim, vẫn mang lại niềm cảm hứng, sức hấp dẫn tuyệt vời cho con người suốt nhiều thế hệ, trở thành một nét văn hóa đặc trưng, một phần quan trọng trong tâm hồn người dân Mỹ.
Nhưng tại sao người Mỹ vần cần các anh cao bồi?
Cho dù ở thời đại "loạn lạc" cũ hay mới th́ họ vẫn cứ là những h́nh mẫu lư tưởng nằm ngoài sự ràng buộc của pháp luật và chính quyền, giúp người dân thỏa măn mọi ước nguyện mà xă hội, mà công lư, mà pháp luật quan liêu không thể thực hiện được.
Nói một cách chính xác và thực tế th́ Ron Woodroof không phải là cao bồi. Hắn ta là một thợ điện có sở thích cưỡi ḅ. Thậm chí c̣n chẳng phải là một anh thợ điện dễ thương dễ mến để người xem đồng cảm.
Ron cục súc, thô bạo, nổi loạn, phân biệt chủng tộc và màu da, kỳ thị người đồng tính, coi phụ nữ chỉ là một thứ đồ chơi giải trí. "Dallas Buyers Club" không hề giảm nhẹ, nói tránh hay phủ mật đường lên nhân vật chính của ta mà sẵn sàng phô cho người xem thấy một Ron đáng ghét, một kẻ c̣n lâu mới là anh hùng hay nhân vật chính diện. Nhưng không thể phủ nhận gă có tính cách của một tay cao bồi miền Tây thực thụ, một nhân vật Mỹ cổ điển: mạnh mẽ, nhiệt huyết, quả cảm, độc lập, tự chủ, sống tự tin và không dập khuôn theo phong cách của bất kỳ ai, dám nghĩ dám làm và đặc biệt là tràn đầy bản năng sinh tồn nhạy bén.
Ron sẵn sàng làm mọi việc từ dối trá, phạm pháp đến đừng lên chống lại những lổ hổng vô lư của cường quyền, luật pháp, không từ một hành động cực đoan nào để cố sống sót qua cơn hiểm nghèo dù chỉ là một ngày.
Ron là một kẻ có lối sống buông thả, uống rượu như nước lă, đốt thuốc cả ngày, hít ma túy và chơi gái không dùng các biện pháp bảo vệ. Chẳng có thú vui nào mà Ron không chơi, trừ đàn ông. Sau một tai nạn ở chỗ làm, Ron được đưa đến bệnh viện và vô t́nh biết ḿnh bị HIV dương tính. Các bác sĩ thông báo rằng nhiều khả năng hắn sẽ chết trong ṿng 30 ngày nữa. Như một bệnh nhân thông thường khi nhận tin dữ sẽ phải trải qua năm giai đoạn của sự đau buồn, Ron tiếp nhận tin đó bằng cách phủ nhận việc ḿnh bị HIV. Trong tâm chí "ngây thơ" của Ron cho rằng chỉ có "lũ đồng tính, bóng lộ" mới bị cái bệnh đáng sợ ấy. Nhưng rồi nghĩ kỹ lại những kư ức ăn chơi, Ron chợt nhận ra có thể ḿnh bị bệnh thật, hắn bùng phát cơn thịnh nộ và bỏ đi khỏi bệnh viện. Tiếp theo là giai đoạn thứ ba - liên quan đến hy vọng có thể kéo dài hoặc tŕ hoăn cái chết của người bệnh. Giờ đây đến một con người ngang tàng không sợ trời không sợ đất như Ron giờ cũng biết sợ hăi, phải rùn ḿnh cầu nguyện trước Đức Chúa trời một cách tuyệt vọng:
"Tôi phải làm chậm nó lại. Tôi chưa muốn chui vào một góc mà chết đâu. Ông nghe rơ chưa? Tôi chưa sẵn sàng. Nếu ông có ở trên kia th́ hăy nghe tôi. Cho tôi một cơ hội..."
Nhưng thay v́ tiếp tục rơi vào trạng thái trầm cảm, khóc lóc đau buồn và cuối cùng là hiểu và chấp nhận cái chết sẽ đến th́ bản chất ương ngạnh và quả cảm của Ron trỗi dậy. Cả phim có đúng một cảnh hắn ta khóc v́ mệt mỏi và cảm xúc nhất thời chứ Ron chưa bao giờ đầu hàng và ngồi yên một chỗ bó gối chịu chết.
Không xin được vào danh sách bệnh nhân thử nghiệm thuốc AZT th́ Ron hối lộ nhân viên bệnh viện để ăn trộm thuốc. Thử nghiệm kết thúc và thuốc bị niêm phong th́ Ron lại ṃ sang Mexico t́m bác sĩ Vass, người ngày xưa từng bị thu hồi bằng y ở Mỹ để buôn lậu thuốc chưa được cấp phép qua Mỹ cho ḿnh và các bệnh nhân khác dùng. Bị cảnh sát tịch thu thuốc th́ sang nước khác và ăn trộm đơn thuốc của bác sĩ Eve.
"Suốt một đời của mỗi con người, hầu hết ta chỉ sử dụng nhiều lắm là một phần nhỏ những khả năng sâu thẳm của chính ḿnh mà nếu không có cơ hội và không được kiếm t́m, nó sẽ không xuất hiện hoặc ta thậm chí c̣n chẳng biết nó tồn tại trong chính ḿnh.”
Ron giống như một cây xương rồng giữa sa mạc hoang vắng, khát vọng sống và bản năng sinh tồn của hắn ta chỉ được bộc lộ khi bị dồn vào chân tường, khi không c̣n lối thoát. Và không chỉ đơn thuần là sống chui rúc, tạm bợ mà sự sống ấy c̣n dám hiên ngang đối mặt với đời như loài xương rồng đối diện ánh nắng mặt trời thiêu đốt kia. Người xem biết rằng Ron sẽ không bao giờ chịu bị khuất phục. Thậm chí c̣n đang che chở, đấu tranh đ̣i quyền lợi cho chính những con người mà trước kia ḿnh căm ghét.
Qua Rayon (Jared Leto thủ vai) một người phụ nữ chuyển giới, Ron làm quen với cộng đồng LGBT (gồm người đồng tính, lưỡng tính, chuyển giới...) - một điều trước kia có nằm mơ hắn cũng không bao giờ nghĩ tới để buôn bán thuốc kiếm lời. Bị bệnh chết lúc nào không hay mà vẫn không quên vui vẻ kiếm tiền, cái sự phóng khoáng, yêu đời, tự do tự tại ấy thật khiến nhiều người khỏe mạnh phải ghen tỵ.
Nửa sau của phim từ đó là một hành tŕnh kỳ lạ của Ray và Rayon giữa cộng đồng những người đồng tính và sau đó là sáng kiến lập ra Câu lạc bộ Dallas Buyers để bán thuốc cho bệnh nhân bị HIV. Một mối quan hệ không phải romance (t́nh cảm nam nữ) cũng chẳng phải bromance (t́nh anh em, đồng chí) nhưng lại đẹp và cảm động, tự nhiên đến ngỡ ngàng. Dù là một người mạnh mẽ đến đâu th́ ai cũng sẽ có những khoảnh khắc yếu ḷng. Khi đó họ cần những người bạn bên cạnh để dựa vào v́ không ai có thể tồn tại một ḿnh. Ron và Rayon cũng thế. Họ có sức sống mạnh liệt hơn bất cứ ai. Và họ sẽ luôn bên cạnh nhau trong cuộc chiến của bản thân. Rayon có thể sinh ra không dưới thân xác một phụ nữ nhưng cô có thừa bản năng và duyên dáng của một người phụ nữ: khả năng thay đổi một người đàn ông, làm anh ta tốt lên và phát huy được sở trường của ḿnh. Ron đă thay đổi, thay đổi rất nhiều, khiến khán giả không c̣n nhận ra một Ron khó chịu ở đầu phim nữa.
Matthew McConaughey và Jared Leto đă quá tuyệt vời trong "Dallas Buyers Club" kể cả về diễn xuất lẫn hy sinh thể xác v́ nghệ thuật. Không nhận ra nổi một McConaughey hào hoa, phong trần qua cái thân xác tiều tụy, gầy gó, ốm đói sau khi giảm 23kg để đóng phim. Nhưng cái thần trong ánh mắt, cái chất giọng Texas nhà quê một cục vẫn ở đó và trở nên quá hợp với phim. Sự hóa thân và cảm xúc khiến khán giả nghĩ rằng những bộ phim như này như được làm ra dành riêng cho anh vậy. Từ năm 2010 trở lại đây Matthew McConaughey tự nhiên lột xác thành một con người khác, không c̣n những phim hài nhạt nhẽo dễ xem dễ quên nữa mà thăng hoa thực sự với The Lincoln Lawyer, Mud và đặc biệt là Dallas Buyers Club... Ở phía bên kia, Jared Leto vừa trở lại sau bốn năm vắng bóng điện ảnh th́ đă gặp phải một thách thức thật sự: anh phải giảm 15 cân và ăn mặc hóa trang như một phụ nữ chuyển giới. Nhưng nh́n Leto đóng vai Rayon một cách dễ dàng mới thấy được tài năng điện ảnh bẩm sinh của gă ca sĩ lăng tử này. Nhân vật Rayon thực sự có duyên làm người xem đồng cảm và có một cảm giác khó tả.
Kịch bản của "Dallas Buyers Club" dựa trên một câu chuyện có thật vào bối cảnh những năm 1985, thời điểm đại dịch HIV/AIDS làm hàng triệu người chết khiến cả thế giới chao đảo
Ron Woodroof thật ở ngoài đời trước khi chết năm 1992 (7 năm sau khi được chẩn đoán bị HIV dương tính) đă kịp cho nhà biên kịch Craig Borten phỏng vấn nhiều tư liệu và thông tin quư giá. Trải qua gần 20 năm kịch bản ấy mới được đưa thành phim sau 87 lần từ chối của các hăng phim và nhiều cặp đôi đạo diễn-diễn viên như Marc Foster & Brad Pitt hay Craig Gillespie & Ryan Gosling... Jared Leto thậm chí 15 năm trước cũng đă nhận được kịch bản này nhưng c̣n không động tới v́ đang bận quay "Requiem for a Dream" và "American Psycho". Thật là một điều may mắn cho những người yêu phim, chỉ cần một tác động nhỏ trong quá khứ cũng có thể ảnh hướng lớn đến vậy trong tương lai phim ảnh. Khó có thể nghĩ rằng Pitt hay Gosling sẽ làm được hơn hay ít nhất là ngang những ǵ như McConaughey hay Leto đă làm.
Không cần dùng những h́nh ảnh gây sốc, "Dallas Buyers Club" vẫn là một bộ phim tâm lư buồn nặng nề và để lại cho người xem nhiều suy nghĩ, ám ảnh, cảm xúc nhưng không chỉ dừng ở đó, cuộc sống của Ron Woodroof c̣n làm nền để đạo diễn Jean-Marc Vallée đề cập đến các vấn đề nhức nhối của xă hội những năm 80: AIDS, các căn bệnh nan y, chủ nghĩa tư bản, cơn băo t́nh dục, các quy định bất công quan liêu của chính phủ... Mỗi chủ đề đều được đầu tư và động chạm vừa chuẩn, đủ để người xem hiểu rơ mà vẫn không nặng nề giáo điều, kiến thức. Xét về mặt kỹ thuật, "Dallas Buyers Club" là một phim độc lập rất giản dị: kinh phí năm triệu đô, quay trong 25 ngày, không thiết lập ánh sáng, phim trường phức tạp, chỉ có đúng một máy quay cầm tay duy nhất được dùng. Nhưng kết quả th́ tuyệt vời: kịch bản chắc tay, diễn xuất xuất sắc, chủ đề hấp dẫn, quay phim hoàn hảo, đạo diễn mẫu mực. Một bài thơ về cây xương rồng không đơn độc giữa sa mạc, trông gai góc xù x́ nhưng hoa lại đẹp một cách hoang dại, dữ dội và lạ kỳ.
Một số bài dài hơi khác:
