http://i.imgur.com/623KRkM.jpg
Chiến tranh, chẳng có ǵ đáng nói khi người ta phải chiến đấu hay cầm vũ khí, chia sẻ nhiều điểm tương đồng. Thứ nhất, ở đó mạng sống con người là loại tiền có tỉ giá rẻ mạt nhất. Thứ nữa là kẻ chiến thắng cũng phải trả một cái giá cho sự thiệt hại. Và thứ ba, rất nhiều người lính sau khi trở về nhà, phải tham gia vào môt cuộc đấu tranh lớn không kém những ǵ mà họ đă chiến đấu ngoài chiến trường. Sự hồi hương thường được xem là một dịp đáng vui mừng, cũng có mặt hạn chế của nó, điều mà các phương tiện thông tin đại chúng thường lờ đi. Những người lính buộc phải tái ḥa nhập vào một lối sống lạ hoắc. Phải “làm quen” trở lại với chính gia đ́nh ḿnh. Phải cố gắng đẩy lùi nỗi khiếp sợ của chiến tranh lại phía sau. Trong những năm tháng ấy, nhiều bộ phim về đề tài cuộc sống của các cựu chiến binh trong cuộc chiến tranh ở Việt nam trở về nước thường có sự góp mặt của những ngôi sao lớn (Sylvester Stallone với loạt phim Rambo, Tom Cruise với Sinh Ngày 4 Tháng 7, Bruce Willis với In Country và một vài cái tên khác). Trong số đó có một bộ phim cũ hơn và khá nhẹ nhàng, nhưng không kém phần sâu sắc thể hiện rơ rệt những khía cạnh đó. Nó được giới phê b́nh rất ca ngợi và xuất sắc giành 7 giải Oscar.
Năm 1946, vào thời điểm bộ phim được phát hành. T́nh h́nh xă hội đă khác rất nhiều. Cuộc chiến tranh đẫm máu của thế kỉ vừa kết thúc. Phát xít Nhật và Đức quốc xă đă bị đánh bại. Bom nguyên tử đă được thả xuống, làm dấy lên những mối lo âu về khả năng của một thứ vũ khí hủy diệt hàng loạt (15 năm sau, mối lo âu đó đă được thổi bùng bằng cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba). Những người sống sót trở về nhà. Một số người th́ mang trên ḿnh những vết sẹo, người th́ cụt chân, mất tay… Một số người th́ lành lặn khỏe mạnh nhưng vết thương tinh thần th́ vĩnh viễn in hằn trong tâm trí. Họ đều trở về với cùng một ước mơ hết sức giản đơn là bỏ cuộc chiến lại đằng sau và quay lại với cuộc sống đời thường.
Nhưng thực tế lại khác, với những người chỉ có kỹ năng sử dụng vũ khí, cơ hội có việc làm là rất hiếm. Vợ con trở thành những người xa lạ. Những cuộc hôn nhân, đôi khi chỉ bắt đầu ngay trước khi người đàn ông lên đường ra trận đă sụp đổ. Phụ nữ buộc phải lao động trong khi chồng họ xa nhà, và đă phát hiện ra một cuộc sống độc lập, tự do cho ḿnh. The Best Years Of Our Lives chứa đựng đầy đủ những yếu tố đó. Mặc dù mặt xă hội có liên quan của bộ phim đă được giảm bớt nhưng sức cuốn hút sâu sắc và tác động của bộ phim không hề giảm đi.
Câu chuyện tập trung vào 3 cựu quân nhân Thế chiến II trở về thành phố Boone quê hương sau vài năm phục vụ ở mặt trận Thái B́nh Dương. Lớn tuổi nhất trong số họ là một người tuổi tứ tuần tên là Al Stephenson (Fredric March thủ vai), một người lính bộ binh. Trẻ nhất là Homer Parrish (Harold Russell), một anh lính Hải quân cụt cả hai tay và phải đeo một loại móc được thiết kế đặc biệt. Người c̣n lại là Fred Derry (diễn viên: Dana Andrews), một đại úy Không quân chuyên trách việc ném bom. Trong khi chỉ có tổn thương của Homer là nh́n thấy được th́ mỗi người trong số họ đều mang một gánh nặng tâm lí của riêng ḿnh.
Từng người một, chúng ta được chứng kiến gia đ́nh của họ, Homer vẫn c̣n sống cùng bố mẹ, anh ta được chào đón bằng những cảm xúc vui buồn lẫn lộn. Trong lúc vẫn c̣n đang phấn khởi khi gặp lại con trai th́ họ đă chợt lúng túng khi thấy anh ta bị cụt tay. Vợ chưa cưới của anh, Wilma cũng vui mừng khôn xiết khi gặp anh. Mặc dù không thể hiện sự thất vọng với anh chàng tàn tật, nhưng Homer vẫn cảm thấy không trọn vẹn, anh không đáp lại cái ôm của cô. Gương mặt anh thể hiện một sự đau khổ đầy nội tâm.
Al trở về nhà đầy ắp tiếng cười và niềm hân hoan, vợ ông Milly (Myrna Loy), cô con gái, Peggy (Teresa Wright), và cậu con trai Pat (Michael Hall). Tất cả đều có mặt chào đón ông. Thế nhưng Al vẫn cảm thấy bồn chồn và không thoải mái. Ông quyết định ra ngoài một đêm. Sau khi cậu con trai đi ngủ, ông cùng vợ và con gái lượn một ṿng trong các quán bar và hộp đêm ở Boone. Cuối cùng, họ gặp Fred, người không thể t́m được chỗ ở của vợ ḿnh, Marie (Virginia Mayo). Homer cũng cần ra khỏi nhà và cũng t́nh cờ có mặt ở đó. Thế là một cuộc hội ngộ đầy bất ngờ của 3 người anh hùng trở về quê hương đă xảy ra. Trong khi những người khác nhảy múa và uống rượu, Fred và Peggy đă có một cuộc tṛ chuyện mà cuối cùng sẽ dẫn đến một cái kết lăng mạn.
Một tiếng đầu của bộ phim tập trung vào Al, c̣n lại chủ yếu tập trung vào Fred. Câu chuyện của Homer xen kẽ suốt mạch phim. Những cảnh quay đầu phác họa ư niệm lo âu mơ hồ của những người lính trở về. Al cho rằng mọi thứ xung quanh chỉ như là một giấc mơ. Tuy nhiên, thực tế không hề theo những ǵ mà ông tưởng tượng trong 3 năm vắng nhà. Con cái đă trưởng thành, có một khoảng cách giữa ông và vợ (mặc dù ông đă nỗ lực để thu hẹp nó). Fred và Homer cũng có những khó khăn tương tự. Homer không thể gần gũi mọi người, anh cảm thấy tự ti với đôi tay tàn tật nên sống thu ḿnh lại. Trong khi đó, Fred nhận ra cô vợ mà anh cưới chỉ vài ngày trước khi lên đường luôn đ̣i hỏi một cuộc sống vật chất xa hoa. Fred chấp nhận làm một người chồng, trụ cột gia đ́nh nhưng anh chỉ được nhận vào làm giúp việc ở một hiệu thuốc. Thêm vào đó, anh không thể phủ nhận t́nh cảm dành cho Peggy ngày càng tăng.
The Best Years Of Our Lives được dựng một cách tỉ mỉ với những cảnh quay có chiều sâu (Do nhà quay phim huyền thoại Gregg Toland, ông từng quay phim Citizen Kane). William Wyler là một trong những nhà làm phim được đánh giá cao ở thời bấy giờ, ông được biết đến là một người rất cầu toàn. Ông luôn bắt được những góc quay đẹp nhất trong suốt cả bộ phim với những cảnh quay giá trị. Với bộ phim này, ông đă đạt được giải đạo diễn xuất sắc nhất lần thứ hai (hai phim khác là Mrs. Miniver và Ben Hur).
Ông không chỉ giành một giải Oscar với The Best Years Of Our Lives mà c̣n nhận được 8 đề cử và giành chiến thắng ở 7 hạng mục. Ngoài giải đạo diễn xuất sắc của Wyler, các giải khác của bộ phim được trao cho Frederic March (nam chính xuất sắc), Samuel Goldwyn (Phim hay nhất, nó đă đánh bại phim It's a Wonderful Life), Hugo Friedhofer (nhạc phim hay nhất), Robert E. Sherwood (kịch bản xuất sắc), Daniel Mandell (biên tập xuất sắc), và Harold Russell (nam phụ xuất sắc). Russell c̣n giành được một giải thưởng đặc biệt v́ “mang lại niềm hi vọng và sự can trường cho những người cựu chiến binh” và trở thành diễn viên duy nhất từng giành được 2 giải Oscar cho một vai diễn. Bộ phim cũng được vinh danh ở Giải thưởng viện hàn lâm Điện ảnh Anh Quốc, giải Quả cầu vàng và giải của những nhà phê b́nh điện ảnh New York. Bộ phim được giới phê b́nh và công chúng rất yêu thích. Nó không chỉ nhận được nhiều bài b́nh luận, mà c̣n mang lại thành công lớn nhất tại các pḥng vé kể từ bộ phim Cuốn Theo Chiều Gió.
Về diễn xuất, không có một vai diễn nào yếu. Diễn viên ḱ cựu Frederic March cho thấy một người đàn ông vững chắc trong cuộc đấu tranh để trở lại cuộc sống và tái ḥa nhập với vợ con. Dana Andrews với diễn xuất tốt, thể hiện một Fred đầy tự tin và đáng mến. Vai diễn c̣n lại của bộ 3 những người lính là Harold Russell, vai diễn hoàn toàn thật của một cựu chiến binh Thế chiến II đă hầu như không đóng một phim nào sau The Best Years Of Our Lives (rơ ràng diễn xuất của anh tuyệt vời hơn nhiều so với một người có xuất thân như anh).
Trong cảnh quay anh phải đối mặt với nỗi sợ người bạn gái sẽ không c̣n yêu ḿnh nữa v́ bị tàn phế, diễn xuất của anh lúc đó đầy đau khổ.
Những người phụ nữ trong bộ phim nhỏ bé hơn, nhưng không kém phần quan trọng. Myrna Loy, người được biết đến trong vai Nora Charles (loạt phim The Thin Man) là một nữ diễn viên đầy lôi cuốn ở thời ấy (cô luôn là người có thù lao hàng đầu). Mạnh mẽ, rắn rỏi và đáng tin trong vai Milly, và hơi có một chút ǵ đó châm biếm, khôi hài (quan sát phản ứng của cô khi chồng say rượu ở đêm trở về nhà). Teresa Wright quyến rũ trong vai Peggy nhưng vai diễn của cô không đ̣i hỏi điều ǵ quá đặc biệt. Virginia Mayo, nổi tiếng với những phim hài, đă cho thấy khả năng rất đáng ngưỡng mộ trong một vai chính kịch. Vai Marie của cô không phải là một cô gái tốt, nhưng diễn xuất của cô cho thấy một sự ích kỷ thật hơn cả ngoài đời.
Có lẽ trường đoạn đáng nhớ nhất của bộ phim là lúc các nhân vật cùng nhau đi taxi vào thành phố Boone sau vài năm. Wyler đă nắm bắt được các cảm xúc lẫn lộn. Sự căng thẳng và mong đợi, sự lo âu và phấn khích. Các nhân vật đều để ư cả những ǵ thay đổi (ông chú Butch của Homer mới treo đèn neon) và không thay đổi (người chơi trên sân golf như chưa từng có ǵ xảy ra). Chúng ta thấy một ḍng chảy cảm xúc mâu thuẫn đi cùng các nhân vật. Bởi v́ những trải nghiệm của họ đúng là điều mà bất cứ ai trở về sau một thời gian vắng mặt đều có thể hiểu được.
Suốt gần 3 giờ đồng hồ của bộ phim nhưng chúng ta không cảm thấy dài đến thế. Nó không cho người xem cái cảm giác muốn nh́n đồng hồ hoặc đi ăn nhẹ hay nghỉ ngơi giữa chừng. Thật ra, khi kết thúc, có một cảm giác ǵ đó hơi thất vọng rằng không có thêm vài cảnh quay sau bức màn credit của đoàn làm phim. Cảm giác ấm áp và nhẹ ḷng kèm theo là dấu ấn của một bộ phim tuyệt vời, một sự khác biệt mà bất cứ ai khi xem The Best Years Of Our Lives đều sẽ chăm chú vào tác phẩm mang tính bước ngoặt này.
